Słowacja: Kres eksploatacji "mandarynek"

Wkrótce po podziale Czechosłowacji na dwa osobne państwa, koleje Republiki Słowackiej zaczęły odczuwać niedobór wagonów motorowych do obsługi linii lokalnych. Wówczas słowacka sieć kolejowa była niemal kompletna, jeśli chodzi o regularny ruch osobowy na liniach stricte lokalnych o małych potokach podróżnych, odgałęziających się od głównych magistral. Pomimo niedoboru wagonów motorowych Słowacy posiadali sporą nadwyżkę wagonów doczepnych, wywodzących się koncepcyjnie z serii 810, dlatego powstał śmiały projekt przebudowy doczepek na pojazdy napędowe. Tak powstała pierwsza zaawansowana rekonstrukcją klasycznych wagonów motorowych 810, produkowanych w latach 1973-1982.

Nowa jakość starych motoraków

W latach 1996-1999 w słowackich zakładach ŽOS Zvolen powstało łącznie 27 dwuosiowych wagonów silnikowych, którym nadano nowe oznaczenie serii 811. Wagony wyposażono w nowe silniki LIAZ o mocy 237,5 kW i dwie kabiny maszynisty. Nowoczesna aranżacja wnętrza z przyciemnianymi szybami zyskała uznanie pasażerów. Później wagony doposażono w system informacji pasażerskiej.

Wagony serii 811 o długości 13,9 m i wadze 24 ton przystosowane były do osiągania maksymalnej prędkości 80 km/h, a więc tyle, co ich oryginalne wersje. W jednym wagonie mogło podróżować 94 pasażerów, w tym 53 na miejscach do siedzenia.

Ze względu na malaturę wagonów, które oryginalnie z zakładów w Zwoleniu wyjeżdżały w pomarańczowych barwach, seria 811 szybko zyskała przydomek „mandarynka”. Pierwsze 23 egzemplarze o numerach 811.001 – 811.023 przebudowano z wagonów doczepnych Baafx (seria 011), zaś cztery ostatnie pojazdy 811.024 - 811.027 powstały na bazie oryginalnych wagonów motorowych 810.

Ostatnie egzemplarze na linii do Trsteny

Eksplatację wagonów rozpoczęto w maju 1996 r. na linii Horná Štubňa – Prievidza. Koleje egzemplarze przypisywane były do stacji macierzystych: Kraľovany, Tisovec, Březno, Margecany i Žilina i obsługiwały okoliczne linie lokalne.

Po niemal 30 latach użytkowania, czynnych pozostało już tylko kilka egzemplarzy wagonów tej serii. W aktualnym rozkładzie jazdy 2024/2025 motoraki znajdują ostatnie zatrudnienie na lokalnej linii 181 Kraľovany – Trstená. Na tej malowniczej, 56-kilometrowej trasie uruchamianych jest 12 par pociągów w dni robocze i 9 par w dni wolne od pracy. Część kursów obsługiwana jest wagonami serii 811. Motoraków nie można już jak dawniej nazwać „mandarynkami”, bowiem występują w czerwono-białych barwach, zgodnych z obecną malaturą kolei ZSSK.

Mandarynki w Czechach

Tymczasem oryginalne „mandarynki" można teraz spotkać w Czechach, chociaż nigdy wcześniej nie były tam użytkowane. Kilka egzemplarzy wycofanych z eksploatacji wagonów motorowych 811 odkupił od Słowaków prywatny przewoźnik, firma Railway Capital Jana Šatavy.

Pozyskane ze Słowacji wagony operator skierował do obsługi lokalnej linii 135 w Czeskich Rudawach. Mandarynki obsługują weekendowe pociągi osobowe z Mostu do Moldavy v Krušných Horách.
Obecnie, po wygaśnięciu certyfikatu bezpieczeństwa, przewoźnik uruchamia pociągi jako „Gepard Express”.